Vahiy’deki fahişe: Roma İmparatorluğu ile alay ediliyor
Kutsal Kitap’taki Vahiy Kitabı’nda yer alan fahişe Babil’in hikâyesi en karmaşık hikâyelerden biridir ve Roma İmparatorluğu’na dair pek çok ince ironi kullanır. Hazır mısınız?
Madeni para
Bu dönemde mevcut olan popüler bir madeni paraya göz atalım
Ön sayfada İmparator Vespasianus’u (69–79 yılları arasında hüküm sürmüştür) ve “İmparator Ceasar Vespasianus Aug PM TP PP COS III” yani “İmparator Ceasar Vespasian Augustus Pontifex Maximus (en büyük rahip), Tribunicia Potestas (mahkeme gücü), Pater Patriae (anavatanın babası), üçüncü kez Konsül” yazısını görebilirsiniz ki bu imparatorun gücüne ve başarısına bir övgüdür.
Arka sayfada Roma’nın yedi tepesinde oturan askeri kıyafetli tanrıça Roma’yı görüyorsunuz. Dizinde Roma’nın askeri gücünü simgeleyen küçük bir kılıç vardır. Bunun sağında ve solunda SC (Senatus Consultum = Senato kararı ile) yazmaktadır.
Sağ tarafta Roma’ya doğru eğilen Tiber nehrinin (Roma’yı çevreleyen) erkek temsilini görüyorsunuz. Sol alt kısımda Remus ve Romulus’u emziren küçük dişi kurdu görüyorsunuz (M.Ö. 753 yılında Troya’nın soyundan gelenler tarafından kurulan Roma’nın kuruluş hikayesini anlatıyor). Ve son olarak en altta Roma yazıyor, belki de Roma’nın gizli ismine atıfta bulunuyor: Aşk anlamına gelen Amor.
Yani madalyonun arka yüzünde Roma’nın gücü ve sonsuzluğu övülmektedir.
Peki vahiydeki metin bu konuda ne diyor?
- eğer bir kadın kurt olarak tanımlanıyorsa, bu onun bir fahişe olduğu anlamına gelir (normal Latince’de bile), gizli isim Amor bunu daha da kötüleştirir
- Roma’nın tanrıçası burada bir fahişe olarak tanımlanıyor, sadece bu değil tüm fahişelerin anası olarak
- Roma’nın tepeleri, Roma’yı (fahişe) yok edecek olan canavarı ve kralları temsil eder — Roma, koruduğu şehrin kurbanıdır
- Roma düşmanlara karşı kılıçla korunmaz ama azizlerin kanıyla örtülür
Pax Romana’yı gösteren sikke, günlük hayatta bu sikkeyi gören her mümine Roma’ya güvenilemeyeceğini hatırlatan bir horgörü ve tiksinti resmine dönüştürülmüştür — çok etkili bir karşı propaganda.
Ekphrasis
Bölüm 17'nin ilk yarısı Vahiy’de durağan bir resim üzerinde yorum yapan bir meleğin olduğu tek bölümdür (bölüm 21’de bile — yeni Yeruşalim — melek sadece gösterir, açıklamaz ve eylem vardır — şehir aşağı iner, su akar, ağaçlar meyve verir). 17. bölümde çok durağan bir resim vardır. Ve odak noktası canavara dayanan fahişeyi anlamaktır.
Ve bu metin, bir sanat nesnesinin (insanlar, festivaller, … gibi başkaları da olabilir) esas olarak retorik açıklaması olan bir ekphrasis tarzına sahiptir. Bunlardan ilki İlias’taki (Truva Savaşı) Achill’in kalkanının tasviriydi.
Bu edebiyat türü Roma’da milattan önce birinci yüzyıldan beri oldukça popülerdi. Ana unsur şaşkın hikaye anlatıcısıdır çünkü bunun amacı ya resmin daha derin bir anlayışına sahip olmak ya da muhtemelen en popüler ekphrasis olan “Cebes’in Tabulası” gibi bazen çözülmesi zor olan resmin daha derin / gizli anlamını görmekti.
Bu tabula Vahiy 17 için de bir temel olabilir. Bir tapınaktaki adak levhasının üzerinde anlamadıkları bir resim gören bir grup insanı anlatır. Yaşlı bir adam gelir ve onlara bunu açıklar (bkz. bölüm 8):
- yaşam duvarlarla ayrılmış üç halka ile temsil edilir
- Amaç, ancak dikkat dağıtıcı unsurları (servet, düşkünlük, …) geçtikten ve erdemleri (ölçülülük, metanet, …) takip ettikten sonra ulaşılabilecek bir tür cennet bahçesi olan orta halkaya gelmektir.
- İçeri girmek isteyen büyük bir kalabalık var.
- ilk kapıda herkese bir kadeh sunan bir kadın, adı: aldatma, içeceği: hata ve bilgi eksikliği
Vahiy 17 ile bir başka paralellik de, hata ve bilgi eksikliğinin gelin ve damadı taklit ettiği Salomon 38/9–14 Kasidesi olabilir. Bu düğündeki şarap insanların anlayışlarını kusmalarına neden olur.
Yani ekphrasis’in amacı şunu göstermektir
- Bu aldatmacayı anlamak Tanrı’nın krallığına doğru atılacak ilk adımdır.
- Roma tarafından kandırılırsanız sizin için çok az umut vardır
- bu aldatmaca o kadar büyük ki, gözden kaçırmak zor