70 yıllık haftalar
70 yıllık haftalar, Kutsal Kitap’ın gizem yüklü bir bölümüdür ve ahir zamanla ilgili daha da ilginç yorumlar içerir. Gelin tüm bunların ne hakkında olduğuna daha yakından bakalım
Bir yıllık hafta nedir
Yaratılış sırasında Tanrı yedinci günü Şabat olarak adlandırılan bir dinlenme günü olarak kutsamıştı, ancak “sabbatical yıl” hakkında da bir yasa vardı: Her yedinci yılda toprak dinlenmeli ve insanlar Tanrı’nın kendilerine sağlayacağına güvenerek yaşamalıdır.
Ancak İsrail sürgüne gittiğinde Yeremya’nın kehanet ettiği gibi 70 yıl gerçekleşmediği için bu asla gerçekleşmeyecek gibi görünüyor. Şabat yılı sadece yedinci yılda bir gerçekleştiğinden, 7*70=490 yıllık bir zamandan, yani İsrail’in bir devlet olarak var olduğu tüm zamandan bahsediyoruz. Yani Daniel’de bir yıl ya da hafta 7 yıldan oluşur (Şabat günü ile paralelliği göstermek için hafta olarak adlandırılır — bir haftanın yedinci günü)
Söz
MÖ 605 yılını sürgünün ilk bölümü olarak sayarsak, Babil’in yıkıldığı ve sürgünün ilk Pers kralı döneminde sona erdiği 539 yılına ulaşırız. Daniel bu dönemde yaşıyordu ve Tanrı’nın verdiği sözü biliyordu. Bu yüzden zamanı geldiğinde halkı için tövbe duası etti. Onun yanıtı, sadece 4 ayet olan 70 yılın açıklamasıdır, ancak bunları açıklamak biraz zaman alır:
“‹‹Başkaldırıyı ortadan kaldırmak, günaha son vermek, suçu bağışlatmak, sonsuza dek kalıcı doğruluğu sağlamak, görüm ve peygamberliği mühürlemek, En Kutsal’ı meshetmek için senin halkına ve kutsal kentine yetmiş hafta kadar zaman saptanmıştır. ‹‹Şunu bil ve anla: Yeruşalim’i yeniden kurmak için buyruğun verilmesinden, meshedilmiş olan önderin gelişine dek yedi hafta geçecek. Altmış iki hafta içinde Yeruşalim yeniden sokaklarla, hendeklerle kurulacak. Ancak bu sıkıntılı zamanlarda olacak. Bu altmış iki hafta sonunda meshedilmiş olan öldürülecek ve onu destekleyen olmayacak. Gelecek önderin halkı, kenti ve kutsal yeri yerle bir edecek. Sonu tufanla olacak: Savaş sona dek sürecek. Yıkımların da olacağı kararlaştırıldı. Gelecek önder birçoklarıyla bir haftalık sağlam bir antlaşma yapacak. Haftanın yarısı geçince, kurbanı da sunuyu da kaldıracak. Kararlaştırılan yıkım başına gelinceye dek yok edici önder tapınağın üst bölümüne yıkıcı iğrenç şeyler yerleştirecek.››”
70 yedili 70*7=490 yıllık bir zaman dilimidir, çünkü İsrail’in sürgüne gitmek zorunda kalmasının nedeni olan sabbatical yıllardan bahsediyoruz.
- ayet 490 yılın sonucunu açıklar:
- Halkın ve kutsal kentin için günah işlemeyi bitir. Aşırılık, 11. bölümde anlatılan Antiokus Epifanes IV’ü destekleyen Yahudilere bir göndermedir.
- Günaha son vermek (kelimenin tam anlamıyla “mühürlemek”, “kaldırmak” ile aynı sessiz harflere sahiptir) iddialı bir hedeftir
- (tüm) kötülükler için kefaret: kefaret, aynı bağlamda tüm günahları ortadan kaldırması gereken Kefaret Günü’ne atıfta bulunur (ebedi bir kefaret)
- sonsuz bir doğruluk getirmek
- vizyon ve kehaneti mühürlemek: mühürlemek burada onaylamak anlamına gelir
- En Kutsal Yeri meshetmek: En Kutsal Yer tapınak olabilir, ama belki de bu tapınaktan daha büyük olan ve aynı zamanda meshedilmiş olan İsa’dır
Buna baktığımızda, tüm bunların tarihte gördüklerimizin ve sadece İsa tarafından çarmıhta yapılanların çok ötesine ulaştığını görürüz: O tüm günahların bedelini ödedi, Kutsal Ruh’la birlikte buyruklarını yüreğimize verdi ve çok daha fazlasını yaptı.
70 yıl
Şimdi geri kalanını inceleyelim. Testin geri kalanı 70 haftayı üç bölüme ayırır
- 7 (Yeruşalim’deki tapınağın inşa edilmesi emri)
- 62 (tapınak inşa edilir)
- 1 (bitirmek için)
- ayet: ‘Şunu bilin ve anlayın: Yeruşalim’i onarıp yeniden inşa etme sözü yayıldığı andan Meshedilmiş Olan, yani yönetici gelinceye dek yedi “yedili” ve altmış iki “yedili” dönem olacak. Sokaklar ve hendeklerle yeniden inşa edilecek, ama sıkıntı zamanlarında.
Yeruşalim’i yeniden inşa etme sözü Yeruşalim’in düşüşü sırasında 588/587 yılında peygamber Yeremya tarafından verilir. Bu ilk 7*7 =49 yıl sürer ve 539 yılında Meshedilmiş Olan Koreş’in Yeruşalim’in yeniden inşası için bir ferman çıkarmasıyla sona erer.
Tapınağın yeniden inşası Nehemya’nın yönetiminde 440 yılına kadar sürer ve tapınağın inşa edilip ayakta kalmasının üzerinden 62*7=434 yıl geçer, ancak İsrail binanın başlangıcından itibaren siyasi sorunlar ve İsrail’e hükmeden egemenliklerin (Persler, Yunanlılar, Suriye-Mısırlılar, Romalılar) değişmesi nedeniyle birçok sıkıntı yaşar. Şu anda MÖ 6 yılındayız
Bu altmış iki hafta sonunda meshedilmiş olan öldürülecek ve onu destekleyen olmayacak. Gelecek önderin halkı, kenti ve kutsal yeri yerle bir edecek. Sonu tufanla olacak: Savaş sona dek sürecek. Yıkımların da olacağı kararlaştırıldı.
Burada Meshedilmiş Olan Koreş değil, M.Ö. 6 yılında doğan İsa’dır. “Öldürüldü ve hiçbir şeyi yok” Aramice metinde “kesildi” anlamına gelir ve bu aynı zamanda “bir antlaşma kesildi” anlamına da gelebilir. O bir antlaşma yapmak için öldü.
Hükümdarın halkı imparator Tiberius’tur. Burada kullanılan sözcük Prens’tir (bu dünyanın prensiyle mi ilgili?). O gelecek ve 70 yılında kenti ve kutsal alanı (tapınağı) yok edecektir.
Son bir sel gibi (Roma lejyonları) gelecek ve 135 yılında İsrail’in İsrail’den sürüldüğü son savaşa kadar savaş olacaktır. Issızlık (Tanrı tarafından) kararlaştırılmıştır.
Gelecek önder birçoklarıyla bir haftalık sağlam bir antlaşma yapacak. Haftanın yarısı geçince, kurbanı da sunuyu da kaldıracak. Kararlaştırılan yıkım başına gelinceye dek yok edici önder tapınağın üst bölümüne yıkıcı iğrenç şeyler yerleştirecek.›
Son özne Tanrı olduğu için, İsa’nın yeni antlaşması olan birçok kişiyle bir antlaşma yapacaktır.
“Yedi “nin ortasında, kurbanlara artık ihtiyaç kalmadığı için kurban ve sunulara son verecektir.
O iğrençliği kuracak (orijinalde o değil, “ıssızlaştıran” ifadesi kullanılmıştır), dolayısıyla burada konu değişiyor ve Tiberius’a geri dönüyoruz. Orijinalde Romalıların Lejyon Kartalı’na atıfta bulunan iğrençlik kanatlarından söz edilir. Hüküm onun üzerine dökülünceye kadar daha iyi bir şekilde şöyle tercüme edilebilir: “Hükmedilen son ıssızlaştırıcının üzerine konuncaya kadar” Roma İmparatorluğu yıkılıncaya kadar anlamına gelir ki bu da bizi Daniel 7. bölüme geri götürür.
Geçen hafta
Son haftaya (son yedi yıla) geldiğimizde bu biraz karmaşık bir hal aldı. Nedeni ise nihai sonucu anlatan bazı bölümler ve bir arada anlatılan iki hikaye olması.
İlk hikâye İsrail’in Kudüs’ü, tapınağı ve topraklarıyla birlikte sona eren ve İsa tarafından Yahudilerle yeni bir başlangıç yapmak üzere kurulan yeni antlaşma tarafından ele alınan hikâyesidir.
İki hikaye de zamanın 40 yıl ötesinde. Ama bu nasıl mümkün olabilir? İsa çağrısının başlangıcında 40 gün boyunca çölde kalmış ve İsrail’in Mısır’dan ayrılırken çölde üstesinden gelemediği tüm ayartmalara direnmiştir. Bu yüzden İsrail Vaat Edilmiş Topraklara ulaşana kadar 40 yıl boyunca çölde dolaşmak zorunda kalmıştır. Burada hikâye tersine dönmektedir: İsa ayartmalara boyun eğmez ve yeni bir antlaşma yapar, böylece İsrail’in yeni antlaşmaya girmesi için fazladan 40 yılı olur.
İsrail’in hikayesi
66 yılında, yedi yılın yarısında yeniden inşa edilmeyen tapınağın yıkımına neden olan Yahudi savaşı başlar. Terk edicinin kanatlarında tapınak yıkılır ve onunla birlikte kurbanlar da artık mümkün değildir.
Savaş 7 yıl sonra 73’te sona erer ve bundan sonra bazı huzursuzluklardan sonra İsrail 135’te başka bir savaştan sonra sınır dışı edilir. İsrail tapınağı, şehri ve toprağı kaybetmiştir.
İsa’nın hikayesi
27 yılında (Tiberius’un saltanatının 12 yılında başladığı varsayımıyla) İsa çağrılır ve Kutsal Ruh’la vaftiz edilir ve Yahudilerle antlaşmayı yeniler. Yedi yılın ortasında (31. yıl) ölür ve tekrar dirilir ve antlaşma artık Yahudi olmayanları da kapsar. Onun ölümüyle birlikte kurban hizmeti artık gerekli değildir.
Yedi yılın sonu, İsrail’i antlaşmayı terk etmekle suçladığı konuşmasından sonra muhtemelen \İstefanos'un ta\şlanarak öldürüldü\ğü 34 yılına denk gelir. İsa’nın ölümünden sonra ilk kez bir Hıristiyan inancı uğruna ölür ve Yahudi olmayanlar arasında inancı çok güçlü bir şekilde yayacak olan Pavlus’tan ilk kez söz edilir.
Kilisenin İsa’yı tam anlamıyla takip ettiği zamandır. Yeni antlaşma artık gerçekten aktiftir.
